Discriminatie vanwege leeftijd: wat kun je doen?

Als je denkt dat je wordt gediscrimineerd vanwege je leeftijd, kan je naar het College voor de Rechten van de Mens stappen. 

De Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd en arbeid (WGBL) verbiedt werkgevers om een onderscheid naar leeftijd te maken bij het aangaan en beëindigen van een arbeidsverhouding. Toch kan er  een direct of indirect onderscheid gemaakt worden naar leeftijd.

Van een direct onderscheid is sprake als een werknemer op grond van zijn leeftijd op een andere wijze wordt behandeld dan een werknemer die in een vergelijkbare situatie wordt of zou worden behandeld. Van indirect onderscheid is er sprake indien een ogenschijnlijke bepaling, maatstaf of handelswijze een werknemer met een bepaalde leeftijd in vergelijking met andere personen bijzonder treft.

Discriminatie op grond van leeftijd

Heeft de werknemer het vermoeden dat de werkgever een direct dan wel indirect onderscheid maakt naar leeftijd, dan kan hij een klacht indienen bij het College voor de Rechten van de Mens. De meest voorkomende, ingediende klachten bij het College over discriminatie op grond van leeftijd hebben betrekking tot de sollicitatieprocedure 

Klachten vanwege discriminatie bij ontslag komt veel minder voor. Dat heeft verschillende oorzaken. Als een oudere werknemer op basis van disfunctioneren wordt ontslagen dan zal het voor hem moeilijk zijn om te bewijzen dat hij in feite wordt ontslagen op grond van zijn leeftijd. Wordt de werknemer ontslagen op grond van bedrijfseconomische redenen dan zal de werkgever het afspiegelings- en anciënniteitsbeginsel in acht moeten nemen. Toepassing van deze beginselen brengt met zich mee dat niet alleen de oudere werknemers worden voorgedragen voor ontslag.

Toch is het denkbaar dat oudere werknemers bij een reorganisatieontslag hun ontslag ter discussie kunnen stellen als zij van mening zijn dat zij worden voorgedragen voor ontslag vanwege hun leeftijd. Dit blijkt uit een recente uitspraak van het College d.d. 18 mei 2016. Het ging in deze zaak om een reorganisatieontslag bij de Vrije Universiteit. Een aantal werknemers hadden een klacht ingediend bij het college omdat 57,3% van de werknemers die worden ontslagen ouder zijn dan 55 jaar.

Ter onderbouwing van hun stelling voerden de werknemers onder meer aan dat de voorzitter van de reorganisatiecommissie heeft geroepen dat je onderzoek door jongere mensen kunt laten uitvoeren om het kostendekkend te krijgen. De VU heeft direct afstand genomen van deze uitspraak en later meerdere malen uitgelegd dat leeftijd op geen enkel moment leidend is geweest bij de te maken keuzes in de reorganisatie. De VU ontkent niet dat vooral oudere werknemers worden getroffen door het ontslag, maar merkt daarbij direct op dat het niet de doelstelling is van de reorganisatie. Deze zou zijn gebaseerd op objectieve gronden.

Uitspraak College

Het College oordeelde dat de uitspraak van de voorzitter van de reorganisatiecommissie een indicatie was dat de leeftijd wel degelijk een rol heeft gespeeld bij het ontslag ook al heeft de VU direct afstand genomen van deze uitspraak. Deze uitspraak, die wordt gekwalificeerd als een direct onderscheid, valt de universiteit aan te rekenen. Het College oordeelde daarom dat de VU jegens de verzoekers onderscheid heeft gemaakt op grond van leeftijd bij hun ontslagaanzeggingen in het kader van de reorganisatie.

Het College voert voorts aan dat de VU onzorgvuldig is geweest met het toepassen van het afspiegelingsbeginsel. Medewerkers wier functie als niet-uitwisselbaar werd aangemerkt, kregen ontslag aangezegd en het afspiegelingsbeginsel is niet toegepast. Ook heeft de VU nauwelijks gekeken naar de inhoudelijke werkzaamheden van degenen die met ontslag werden bedreigd en is de VU uiterst onzorgvuldig te werk gegaan in haar beoordeling om hun functies als niet-uitwisselbaar aan te merken.

De uitspraak van het College is niet bindend. Dit betekent dat de werknemers naar de rechter moeten stappen als de VU niet met een voorstel tot compensatie komt. Uit een recent onderzoek van het College zelf blijkt dat bedrijven steeds vaker schikken indien een discriminatieklacht gegrond wordt verklaard. Of de VU inmiddels een schikkingsvoorstel heeft gedaan, is nog niet bekend.